Vàng hay bạc?

Chuyện kể, có nhà toán học vĩ đại sống tại ngôi làng ngoài thị trấn Ujjain, Ấn Độ. Ông nổi tiếng đến nỗi vua thường cho vời ông đến triều đình để tham vấn các vấn đề về kinh tế vương quốc. 

Nhưng các bô lão trong làng thường chọc tức ông: “Ông là nhà toán học vĩ đại, là nhà cố vấn cho đức vua, thế nhưng tại sao con trai ông không phân biệt giá trị của vàng và bạc vậy?”

Nhà toán học gọi con trai ông lại và hỏi: “Giữa vàng và bạc, kim loại nào quý và đắt tiền hơn? “Vàng, thưa cha.” cậu con trai trả lời.

“Chính xác. Vậy tại sao các bô lão trong làng thường chế giễu con không biết phân biệt giá trị của vàng và bạn? Vị trưởng làng ngày nào cũng chọc tức cha. Cha cảm thấy phiền lòng. Họ chế giễu cha mỗi ngày vì họ nói con không biết giữa vàng và bạc, cái nào giá trị hơn. Giải thích cho cha đi con trai.”

Cậu con trai liền kể cho cha nghe: “Mỗi ngày con đi học, vị trưởng làng hay gọi con lại, một tay cầm đồng tiền bạc, còn tay kia cầm đồng tiền vàng. Ông ấy yêu cầu con chọn đồng tiền nào có giá trị hơn. Con chọn đồng tiền bạc. Ông ta cười phá lên. Ai cũng cười chế nhạo con. Và con tiếp tục đến trường. Chuyện này diễn ra hàng ngày. Đó là lý do họ bảo con không biết giá trị vàng và bạc.”

Nhà toán học bối rối. Rõ ràng con trai ông biết giá trị thật của vàng và bạc nhưng nó lại chọn đồng tiền bạc. “Tại sao con không chọn đồng tiền vàng?” Nhà toán học hỏi. Để trả lời, cậu con trai dẫn cha vào phòng mình. Cậu cho ông xem một chiếc hộp. Trong chiếc hộp đựng cả trăm đồng tiền bạc. Quay lại người cha, cậu giải thích: “Ngày nào con chọn đồng tiền vàng, ngày đó trò đánh đố của vị trưởng làng chấm dứt. Cứ để họ chế nhạo, còn con sẽ kiếm được tiền.”

Hoàng Nguyễn lược dịch